OÂng Tieàn Hieàn Khai Khaån Thuûy Toå

Töôùc Ñoâ Tri Bình Chieâm

Saéc phong Döïc Baûo Trung Höng Linh Phoø Chi Thaàn

Sinh ngaøy moàng 2 thaùng gieâng naêm Canh Daàn - 1410

Maát ngaøy 20 thaùng 12 naêm Canh Tyù - 1480 höôûng thoï 70 tuoåi.

Moä oâng taùng taïi Goø Ñình xöù , Quaûng Hoùa Phuù Chaâu, ngoâi Tuaát höôùng Thìn.

Nguyeân quaùn Phuû Thöøa Tuyeân Baéc Thaønh Ngheä An.

OÂng laø con cuûa Khai Minh Vöông Leâ Quoác Quaân, thuoäc heä 2 chi 7 hoaøng toäc nhaø Haäu Leâ.

Ñôøi Leâ Nhaân Toâng, vua nöôùc Chieâm thaønh laø Bí Cai thöôùng hay xua quaân cöôùp phaù vuøng ñaát Hoùa Chaâu, trieàu ñình môû chieán dòch bình Chieâm ñeå an ñònh bieân cöông.. Nhaø vua choïn 8 töôùng caàm ñaàu binh maõ thuoäc con chaùu hoaøng toäc hoï Leâ noäi thaønh laøm nhöõng chöùc vuï quan troïng caàm binh chinh phaït. Taùm töôùng laõnh chöùc Thoáng Soaùi 8 ñaïo binh phaát côø laõnh chæ vaøo Nam, giôø Thìn ngaøy 16 thaùng 3 naêm Giaùp Tyù (1444).

Quaân Ñaïi Vieät phaù tan quaân Chieâm, ñaùnh thaúng ñeán cöûa Thò Naïi, chieám kinh ñoâ Ñoà baøn cuûa vöông quoác Chieâm. Khi tieán saâu ñeán ñaát Cuø Moâng, quaân Chieâm phaûn coâng döõ doäi, quaân ta khoâng tieán ñöôïc neân phaûi caáp baùo veà trieàu.

Nhaø vua ban leänh ñoäng binh vaø leänh cho Hoaøng gia ñi ñaàu laøm göông. Con chaùu hoï Leâ trong 4 heä 9 chi goàm taát caû 281 ngöôøi, töø chöùc vuï Toång binh, Cöïu haäu, Toång chöùc, Laõnh chöùc ñöông quyeàn, Laõnh töôùng ñöông kieâm, Laõnh binh hieän dòch, Coâng haàu Khanh töôùng , Quaän coâng AÁm töû thuoäc Leâ gia Hoaøng Toäc cuøng vôùi 20 vaïn quaân leân ñöôøng taêng vieän vaøo ngaøy 16 thaùng 6 naêm Bính Daàn (1446). Taát caû ñoaøn quaân ñaët döôùi quyeàn ñieàu khieån cuûa Leâ Thuï vaø Leâ Khaû.

OÂng thuûy toå cuûa chuùng ta, töôùc Ñoâ tri bình Chieâm laø moät trong 281 vò töôùng caàm quaân vaøo Nam trong ñôït naøy (soá thöù töï cuûa oâng trong danh saùch naøy laø 146).

Quaân ta thaéng lôùn, baét ñöôïc Chieâm vöông laø Bí Cai ñem veà Ñoâng kinh, laäp vua Chieâm môùi, giöõ yeân bôø coûi vaø vaãn laáy nuùi Haûi Vaân laøm ranh giôùi giöõa hai nöôùc nhö töø thôøi Thaùi toå Cao hoaøng ñeá Leâ Lôïi.

Thaùng 8 naêm Canh Daàn -1470, Chieâm vöông Traø Toaøn ñem 10 vaïn quaân ñaùnh uùp Hoùa Chaâu. Thaùng 10 naêm 1470, Hoàng ñöùc nguyeân nieân, vua Leâ Thaùnh Toâng ban leänh ñoäng binh, keùn choïn ñöôïc 26 vaïn quaân thuûy boä vaø truyeàn chieáu Bình Chieâm.

Ngaøy Canh thìn moàng 6 thaùng 11 naêm Canh Daàn 1470 ñoäi tieàn phong do Chinh loã töôùng quaân Laân quaän coâng Ñinh Lieät, Phoù töôùng Kyø quaän Coâng Leâ Nieäm ñem 10 vaïn thuûy quaân ñi tröôùc. Ngaøy Taân tî moàng 7 thaùng 11 nhaø vua taáu caùo ôû Thaùi Mieáu. Ngaøy 16 thaùng 11 nhaø vua thaân haønh daãn ñaïi quaân tieán tieáp sau. OÂng thuûy toå chuùng ta laïi moät laàn nöõa theo vua xuaát chinh. Taû ñoâ ñoác Leâ Hy Caùt, höõu ñoâ ñoác Leâ Caûnh Huy ñem 1 vaïn quaân tieáp öùng theo sau.

Quaân ta toaøn thaéng, vaø laïi moät laàn nöõa chieám kinh ñoâ Ñoà baøn, baét soáng Chieâm vöông Traø Toaøn, truy kích quaân Chieâm ñeán taän ñeøo Caû.

Ngaøy 11 thaùng 3 naêm 1471 xa giaù hoài loan.

Ngaøy moàng 1 thaùng 6 naêm Hoàng ñöùc nhò nieân (1471), vua xuoáng chieáu laäp Thöøa tuyeân Quaûng Nam ñaïo goàm ñaát Ñoà baøn, Ñaïi chieâm vaø Coå luõy, chia laøm 3 phuû Thaêng hoa, Tö nghóa vaø Hoaøi nhôn. Phuû Thaêng hoa goàm ba huyeän laø Leä giang (Leâ döông), Hi giang (Duy xuyeân) vaø Haø ñoâng (Tam kyø, Tieân phöôùc). Phuû Tö nghóa goàm 3 huyeän laø Bình sôn, Moä hoa (Moä ñöùc) vaø Nghóa giang (Tö nghóa vaø Nghóa Haønh). Phuû Hoaøi nhôn goàm ba huyeän laø Boàng sôn , Phuû ty (Tuy phöôùc ) vaø Tuy vieãn (An nhôn), laáy nuùi Thaïch bi ôû cuoái ñaát Phuù yeân gaàn ñeøo Caû laøm ranh giôùi Chieâm Vieät.

Baáy giôø ñaát ñaïo Quaûng Nam coøn röøng raäm hoang vu, nhaø vua leänh cho con chaùu Hoaøng toäc vaøo ñaây khai hoang laäp aáp, taïo neân theá pheân daäu cho trieàu ñình. Con daân chö toäc phaùi khaùc cuõng nhaän chæ vaøo Nam an cö laäp nghieäp, theo quaân ñoäi traán ñoàn, ñoäng vi binh, tònh vi daân.

OÂng thuûy toå chuùng ta ñöôïc vua sai phaùi ôû laïi traán trò vuøng baéc Ñaïi Chieâm (Chieâm Ñoäng).

OÂng khai khaån 115 maãu 7 saøo laäp boä Quaûng Hoùa Phuù Chaâu vaø quy daân laäp aáp , caáp soá ñaát ñoù cho daân.

OÂng trôû veà Baéc tìm caùc gioáng boâng, daâu, taèm ñem vaøo giuùp cho nhaân daân taïi ñaây khueách tröông tieåu coâng ngheä, daïy daân troàng daâu nuoâi taèm, deät luïa troàng boâng keùo sôïi, deät vaûi, xaây döïng cuoäc soáng no ñuû.

OÂng khai khaån rieâng 10 maãu 2 saøo ñeå löu haï cho con chaùu ñeán ngaøy nay.

Baø Thuûy Toå

Sinh ngaøy 10 thaùng 2 naêm Canh Tuaát (1430)

Maát ngaøy 19 thaùng 2 naêm Bính daàn (1506), höôûng thoï 76 tuoåi. Moä taùng taïi Trung Ñoàng xöù , noäi chaâu.

Queâ quaùn cuûa baø ôû Tam Lö xaõ Thoï Xuaân Phuû Thanh Hoùa Tænh, laø chaùu noäi cuûa OÂn Vuõ Haàu Nguyeãn Chích.

Moä song taùng cuøng oâng, beân traùi.